Người lao động nước ngoài bị ngược đãi được giải cứu từ nông trại ở đảo hoàng tử
Hương dịch ra tiếng Việt một bài phóng sự điều tra ngày 16/8/2022 của báo CBC News là một trong những tòa báo lớn nhất Canada (tương tự VN Express). Bài có nêu vài trường hợp người Việt qua làm farm ở tỉnh bang Đảo Hoàng Tử Edward (P.E.I) và bị ngược đãi.
Mọi người có thể chia sẻ cho những ai đang và có ý định đi làm farm ở Canada để hiểu rõ và cân nhắc kỹ, tránh bị tiền mất tật mang. Nếu bạn là nạn nhân hoặc biết ai là nạn nhân, có thể thử liên hệ với một số nơi sau:
1) Danh sách các tổ chức giúp người lao động nước ngoài (nếu bạn không biết tiếng Anh có thể kêu gọi sự hỗ trợ từ các bạn du học sinh người Việt trong các Facebook groups ở Canada)
https://www.migrantworker.ca/for-migrant-workers/organizations/
2) Cố vấn Di trú RCIC ở khu vực của mình để xem họ có thể hỗ trợ gì không: https://www.facebook.com/VietnameseRCICs/
Link bài gốc tiếng Anh: https://www.cbc.ca/news/canada/prince-edward-island/pei-temporary-foreign-workers-open-permit-part-one-1.6534796
*******
Trang CBC News đã tìm hiểu thông tin chi tiết về lý do tại sao 9 công nhân nước ngoài được giải phóng khỏi nghĩa vụ làm việc tại một trang trại tại Đảo Hoàng Tử (P.E.I.), tại đây các phóng viên đã có buổi nói chuyện chuyện trực tiếp với hai trong số những công nhân tại đó.
Vào năm 2019, Chính phủ liên bang đã cấp Giấy Phép Lao Động Mở nhằm hỗ trợ cho những người lao động nước ngoài thoát khỏi tình trạng bị ngược đãi. Những công nhân này đã cùng với 26 đến 42 công nhân khác ở trên Đảo được cấp giấy phép lao động mở từ thời điểm chương trình được khởi động đến cuối tháng 5 năm 2022.
CBC News sẽ không tiết lộ tên hai công nhân đã trả lời phỏng vấn, bao gồm cả việc không nêu tên nông trại có liên quan nhằm bảo vệ danh tính. Các công nhân lo ngại rằng các đại lý tuyển dụng cũng như chủ trang trại tại PEI sẽ gây khó dễ với người thân của họ tại quê nhà.
“Tất cả chỉ là một trò lừa đảo”, một công nhân, sau đây chúng tôi sẽ gọi là Thị trả lời phỏng vấn.
Tin tức về sự cố trong trang trại gây quan ngại sâu sắc đến Liên đoàn Nông nghiệp PEI. Giám đốc điều hành liên đoàn Donald Killorn cho biết điều cần thiết đối với ngành nông nghiệp là chương trình hoạt động tốt.
Killorn nói: “Chương trình Lao Động Nước Ngoài Tạm Thời là một trong những công cụ quan trọng của liên bang.”
“Chúng tôi muốn thấy nó hoạt động đúng. Chúng tôi không muốn coi nó như một công cụ để lợi dụng người khác. Chúng tôi cần chương trình hoạt động – và điều đó bao gồm việc thực thi. Nó bao gồm việc đối xử đúng với những người lao động nước ngoài.”
Donald Killorn, giám đốc điều hành của Liên đoàn Nông nghiệp P.E.I., cho biết ngành này ‘dựa vào lao động nước ngoài tạm thời.’ (Kirk Pennell / CBC)
Tình trạng thiếu lao động đang bắt đầu trở thành một vấn đề của nhiều ngành tại P.E.I., nhưng Killorn cho rằng đây là vấn đề nhức nhối của ngành nông nghiệp trong nhiều năm qua.
Ông chia sẻ: “Tại thời điểm này, tôi có thể nói rằng ngành nông nghiệp trên Đảo Hoàng tử Edward đang phụ thuộc vào lao động nước ngoài tạm thời.
40% công nhân làm farm?
Các con số từ Bộ Di trú (IRCC) và Cục Thống kê Canada nhấn mạnh mức độ phụ thuộc sâu sắc của ngành nông nghiệp tại PEI vào lực lượng lao động nước ngoài.
Ước tính khoảng 40% lực lượng lao động nông nghiệp của P.E.I. có thể là lao động nước ngoài tạm thời. (Ryan Remiorz /Canada Press)
IRCC báo cáo rằng 1475 công nhân nông trại đã đến P.E.I. vào năm 2021 theo chương trình lao động nước ngoài tạm thời, có thêm 85 người đến làm các việc nuôi giống và nhà kính. Cục Thống kê Canada báo cáo P.E.I. có tổng cộng 3.600 việc làm trong lĩnh vực nông nghiệp cùng năm.
2 tổ chức kể trên có các phương pháp thống kê khác nhau nên có thể có sự khác biệt trong cách phân loại người lao động – nhưng các con số gợi ý rõ ràng rằng khoảng 40% những người có việc làm trong lĩnh vực nông nghiệp trên P.E.I. là lao động nước ngoài tạm thời.
Tổng cộng, trên tất cả các ngành, khoảng 2.400 lao động nước ngoài tạm thời đến P.E.I. vào năm 2021. Trong số đó, khoảng 15 người đã được cấp giấy phép lao động mở.
Hỗ trợ người lao động thoát khỏi các ràng buộc từ chủ doanh nghiệp
Chương trình cấp Giấy Phép Lao Động Mở đã được tạo ra vào năm 2019 đặc biệt để giải phóng người lao động khỏi tình huống bị ngược đãi của người chủ doanh nghiệp đã bảo lãnh họ đến Canada.
Theo các điều khoản của thị thực, người lao động nước ngoài tạm thời chỉ có thể làm việc cho chủ lao động đã bảo lãnh họ, trong những trường hợp bình thường.
Theo trang web của chương trình giấy phép lao động mở, “Bất kỳ hành vi nào khiến bạn sợ hãi, kiểm soát hoặc cô lập đều có thể là hành vi ngược đãi. Ngược đãi có thể là thể chất, tình dục, tài chính hoặc tinh thần.”
Trước khi cấp Giấy Phép Lao Động Mở, nhân viên xét duyệt phải có cơ sở hợp lý để tin rằng người lao động nước ngoài đang bị ngược đãi – theo Bộ Di trú IRCC.
Trong một email gửi tới CBC News, IRCC đã làm rõ thêm về quy trình cho phép người lao động được chuyển đi chỗ khác.
“Trước khi cấp Giấy Phép Lao Động Mở cho người lao động nước ngoài, viên chức phải có cơ sở hợp lý để tin rằng người lao động nhập cư đang bị ngược đãi hoặc có nguy cơ bị ngược đãi khi họ làm việc ở Canada”, tuyên bố cho biết .
“Tiêu chuẩn ‘cơ sở hợp lý để tin tưởng’ đòi hỏi bằng chứng nhiều hơn ‘sự nghi ngờ’ nhưng ít hơn tiêu chuẩn trong luật dân sự về ‘bằng chứng'”
Với Giấy Phép Lao Động Mở, người lao động nước ngoài trước đây chỉ giới hạn ở một chủ doanh nghiêp, có thể làm việc hợp pháp ở bất kỳ đâu tại Canada trong bất kỳ công việc nào.
Vì lý do bảo mật, IRCC không cung cấp chi tiết cụ thể về số lượng Giấy Phép Lao Động Mở được cấp ở bất kỳ tỉnh nào. Nó làm tròn số theo đơn vị 05.
Tất cả các trang trại tại PEI đều đạt tiêu chuẩn kiểm tra theo chương trình lao động nước ngoài tạm thời. (Jane Robertson / CBC)
IRCC không cung cấp số liệu các Giấy Phép Lao Động Mở được cấp trên Đảo Prince Edward vào năm 2019 và 2020. Số liệu thống kê là 15 vào năm 2021 và cũng là 15 trong năm tháng đầu năm 2022. Với yêu cầu làm tròn, tổng số thực tế có thể thấp tới 26, và cao tới 42.
Bất chấp việc cấp những Giấy Phép Lao Động Mở này, không có trang trại nào trên P.E.I. gặp vấn đề khi bị thanh tra của chính phủ liên bang về hoạt động của họ đối với người lao động nước ngoài tạm thời.
Service Canada công bố danh sách các đơn bị đánh rớt khi thanh tra. Lần kiểm tra thất bại gần đây nhất trên P.E.I. là vào năm 2018 – tại một nhà sản xuất dược phẩm thú y.
CBC News đã lần ra 22 Giấy Phép Lao Động Mở được cấp trên P.E.I. quay trở lại làm việc ở trang trại cũ.
Việc chi trả bắt đầu từ các công ty tư vấn tại Việt Nam
CBC News đã nói chuyện với hai công nhân nước ngoài tạm thời từ trang trại. Các cuộc phỏng vấn được thực hiện bằng tiếng Việt và các trích dẫn được trình bày ở đây là bản dịch.
Cô Thị đến trên P.E.I. mùa thu năm ngoái. Cô cho biết cô đã trả cho một công ty ở Việt Nam hơn 60 ngàn đô la để sắp xếp làm việc tại một trang trại trên Đảo.
Một công nhân mà chúng tôi đang gọi là cô Thị đã đi gom ve chai bán lấy tiền để trả tiền thuê nhà, sau khi không được sắp xếp thời gian làm việc như đã được hứa.
Gia đình cô phải vay tiền từ những kẻ cho vay nặng lãi, Thị kể, nhưng cô ấy được hứa nếu làm việc trong trang trại trong một năm thì không những trả đươc nợ mà có thể kiếm thêm thu nhập.
Theo luật, các chủ doanh nghiệp được yêu cầu phải chi trả cho người lao động tiền vé khứ hồi từ quê nhà đến Canada. Chủ doanh nghiệp cũng phải cung cấp chỗ ở với mức giá tối đa là $30 đô la mỗi tuần. Nếu chỗ ở không ở trong khu trang trại mà họ làm việc, họ phải cung cấp dịch vụ đưa đón người lao động đến nơi làm việc.
Ngoài ra, chương trình đặt ra mức lương tối thiểu cho các công việc khác nhau mà người lao động sắp đến Canada, dựa trên mức lương được cung cấp tại địa phương trên Ngân hàng Việc làm. Tại P.E.I., mức lương hiện tại là 15 đô la một giờ.
Người lao động cũng phải được trả lương tối thiểu 30 giờ mỗi tuần trong hai tuần tự cách ly bắt buộc được áp dụng trong đại dịch COVID-19.
Một công việc hứa hẹn không có thật
Các vấn đề bắt đầu sớm, Thị nói.
Cô không được trả tiền cho thời gian tự cách ly; cô ấy cũng không được kêu làm việc sau đó. Thị nói, người chủ không cung cấp chỗ ở và cô phải thuê một chỗ ở Charlottetown.
Cô nói, hợp đồng của cô là 40 giờ một tuần, nhưng nhiều tháng trôi qua mà không có việc làm và không được trả lương.
“Chồng tôi đang gặp khó khăn về tài chính trong đợt đại dịch nên không gửi được nhiều”, cô nói.
Mỗi ngày, tôi luôn suy nghĩ về việc liệu ngày mai tôi có việc làm hay không và khi nào tôi có thể có thu nhập. – Thị nói.
“Món tiền chồng gởi không thực sự giúp ích gì bởi vì, bạn biết đấy, tiền Việt Nam không có giá trị nhiều như đô la Canada.”
Có nhiều ngày, cô ấy không thể mua được thực phẩm, và vì vậy cô ấy đã đến tủ lạnh cộng đồng ở Charlottetown để lấy thức ăn. Cô thường đi quanh thành phố nhặt các vỏ chai bán lấy tiền.
“Mỗi ngày tôi cảm thấy như mình đang ở trong tình trạng khủng hoảng”, cô nói. “Mỗi ngày tôi luôn suy nghĩ về việc liệu ngày mai tôi có đi làm hay không và khi nào thì cuối cùng tôi có thể có thu nhập.”
‘Không có lựa chọn nào khác ngoài việc ký vào đơn’
Những người quản lý tại trang trại đã không đưa ra bất kỳ lời giải thích nào cho cô ấy về việc thiếu việc làm, cô ấy nói; họ chỉ bảo cô ấy đợi.
Vào tháng Hai, Thị được gọi vào một văn phòng ở Charlottetown. Tại đây, người ta đưa cô 1 số đơn để kí. Một nhân viên nước ngoài tạm thời từ trang trại đã có mặt để giúp phiên dịch cho họ.
Cô cho biết một mẫu đơn ghi rằng cô đã được cung cấp phương tiện đi lại và chỗ ở. Một đơn khác cho biết cô ấy không làm việc từ tháng 10 đến tháng 2 vì cô ấy xin thời gian nghỉ phép. Thi nói rằng cô ấy biết việc ký vào những mẫu đơn này là dối trá, và đã từ chối.
“Sau đó, họ nói với tôi nếu tôi không ký, họ sẽ gửi tôi về Việt Nam vào tuần sau”, cô nói.
Cô quyết định rằng cô không còn lựa chọn nào khác ngoài việc ký.
Làm việc trong vài tuần, sau đó không có việc.
Một công nhân khác, người mà chúng tôi sẽ gọi là Văn, nói với CBC News về trải nghiệm tương tự.
Văn làm việc ở một trang trại khác với Thị, nhưng có cùng chủ.
Văn đến trên P.E.I. trong tháng Chín. Cũng giống như Thị, hợp đồng của anh có thời hạn một năm và hứa làm việc 40 giờ một tuần. Anh ta cũng đã trả cho một đại lý hơn 60.000 đô la để thực hiện các thỏa thuận, anh ta nói.
Đó là khi tôi nhận ra toàn bộ sự việc có thể là một trò gian lận – Văn nói.
Vụ thu hoạch đang được tiến hành nên tháng 9 Văn mới có việc, nhưng cũng giống như Thị, anh cho biết anh phải trả tiền mặt để nhận tiền lương. Anh ấy nói rằng lương của anh ấy chỉ được 11 đô la một giờ.
Văn cho biết anh cũng được thông báo rằng anh có thể làm việc tại một trang trại khác nếu anh muốn, và chủ vẫn sẽ cấp cho anh cheque – miễn là anh trả lại tiền mặt cho họ. Nhưng anh biết điều đó là bất hợp pháp theo các điều khoản trong giấy phép lao động của anh.
“Đó là lúc tôi nhận ra toàn bộ sự việc có thể là một vụ lừa đảo”, Văn nói.
Được bảo là có thanh tra tới
Vào tháng 10, công việc ở trang trại đã dừng lại khi mùa màng đã xong.
Anh Văn nói rằng không có việc trong suốt tháng 11, nhưng vào tháng 11, anh cũng được gọi đến để ký các mẫu đơn. Anh được bảo là 1 người nào đó từ chính phủ liên bang sẽ đến kiểm tra trang trại.
Anh không được phép giữ bản sao của bất kỳ mẫu đơn nào, anh nói, nhưng Văn nhớ lại chúng giống với những gì Thi đã ký, chứng minh rằng người chủ đã cung cấp cho anh phương tiện đi lại, chỗ ở và tiền để trả chi phí sinh hoạt – không điều nào trong đó là sự thật, anh nói.
Vì không có việc làm từ giữa tháng 10 đến tháng 12, anh phải ký vào đơn xin nghỉ phép.
“Tôi đọc vài tờ đơn đầu tiên. Sau đó tôi ngừng đọc và chỉ ký vì quá nhiều trang”, Vân nói.
“Những công nhân khác ở đó với tôi thậm chí còn không đọc những mẫu đơn đó. Họ chỉ muốn làm việc.”
Chấp nhận chịu lỗ để được nhận séc
Ngay cả trong những tháng không được làm việc, Văn cho biết anh vẫn đang trả tiền mặt cho chủ để nhận được tiền lương của mình.
Những tấm séc có giá trị đối với Văn, vì chúng là hồ sơ ghi lại số giờ làm việc, 1 trong những giấy tờ có thể giúp anh có được thường trú nhân ở Canada. Anh thậm chí sẵn sàng chịu lỗ khi thanh toán séc.
Ở mức 13 đô la mỗi giờ và 40 giờ một tuần, tổng lương của anh trong hai tuần – bao gồm cả tiền nghỉ phép – là 1,081.60 đô la. Với các khoản khấu trừ tiêu chuẩn, khoản thanh toán ròng là 888.19 đô la.
Vào tháng 11, khi không làm việc, anh đã trả 2400 đô la tiền mặt cho hai tấm séc hai tuần một lần. Đó là lỗ ròng khoảng 600 đô la trong tháng.
Trang trại nói với anh rằng anh đã kiếm được 500 đô la vào tháng 12, vì vậy anh không phải trả quá nhiều tiền mặt để nhận hai tấm séc của mình – 1900 đô la thay vì 2400 đô la. Tuy nhiên, con số đó cao hơn khoảng 100 đô la so với mệnh giá 1,776.38 đô la của séc.
Văn làm việc tại nơi này từ tháng 12 đến tháng 3. Cuối cùng, anh ấy đã không nhận séc của mình cho tháng Hai và tháng Ba, anh nói. Nguyên nhân? Anh không có đủ tiền mặt để đưa cho họ.
Cô Thị cũng phải làm việc tại trang trại mà không được trả lương.
Cô được gọi đến làm việc trong tháng Hai. Cô làm việc 9 ngày trong tháng Hai và 13 ngày vào tháng Ba nhưng đến hiện tại, Thị vẫn chưa được trả lương.
*****
Đây là phần 1 của loạt 3 bài nói về Người lao lao động nước ngoài.
Phần 2 (tiếng Anh): https://www.cbc.ca/news/canada/prince-edward-island/pei-temporary-foreign-workers-open-permit-part-two-1.6539763
Phần 3 (tiếng Anh): https://www.cbc.ca/news/canada/prince-edward-island/pei-temporary-foreign-workers-open-permit-part-three-1.6541186
Phóng viên: Kevin Yarr
*******
Hoai Huong (June Doan), RCIC
Chuyên gia Tư vấn Di trú Canada được cấp phép.
Ngày 1 tháng 9 năm 2022
*****
Disclaimer: Bài viết này dựa trên thông tin công bố chính thức của chính phủ Canada và không có giá trị tư vấn pháp lý hay thay thế cho việc tư vấn pháp lý. Các chính sách và chương trình Di trú – Định cư của Canada phức tạp và thay đổi thường xuyên, do đó thông tin trong bài này có thể đã thay đổi kể từ khi nó được đăng. Hương mời bạn hãy tự đi tìm hiểu thêm, hoặc nói chuyện với chuyên gia di trú RCIC hoặc luật sư di trú để có những quyết định đúng đắn nhất cho mình.
Nếu bạn có mong muốn nhập cư Canada, bạn có thể cho Hương biết thông tin cơ bản, năng lực, và nhu cầu của mình bằng cách dành 5 phút trả lời bản Đánh giá Sơ bộ này: https://bit.ly/HHIntake2 . Dựa vào đó, Hương sẽ báo cho bạn những chương trình phù hợp.
